Navigeren in een veranderende wereld

De wereld verandert snel. De ontwikkelingen gaan zo snel dat het lijkt alsof niets vanzelfsprekend is. Omdat dit telers wereldwijd voor grote uitdagingen stelt, wijden we een serie artikelen aan het inzoomen op dit onderwerp in samenwerking met bedrijven en ondernemers, onderzoekers en andere belanghebbenden. Innovatie en ontwikkeling zijn twee van ICL’s kernwaarden, dus we voelen een verantwoordelijkheid om onze gemeenschap van telers te helpen. Met deze inspirerende verhalen uit de sector willen we telers nieuwe ideeën en perspectieven bieden om hen te helpen navigeren in een veranderende wereld, nu en in de toekomst.

Hoge energieprijzen creëren enorme uitdagingen voor de glastuinbouw in West-Europa. Veel kwekerijen zijn genoodzaakt hun teeltstrategie aan te passen of laten hun kwekerijen deze winter zelfs braak liggen. Om de kosten zo laag mogelijk te houden, gebruikt Phalaenopsiskwekerij Ter Laak de kracht van optimalisatie. De kwekerij verhoogde haar ambities om duurzamer te worden en tegelijkertijd zoveel mogelijk (energie)kosten te besparen.

Richard Ter Laak windt er geen doekjes om als hij zegt dat 2022 in meerdere opzichten een bewogen jaar was. “Het begon eigenlijk al in september 2021; toen begonnen de energieprijzen omhoog te schieten. Gelukkig konden we het in samenwerking met onze consumenten toch nog redden,” legt de ondernemer uit. Hij leidt de orchideeënkwekerij samen met drie andere bestuursleden – onder wie zijn broer Eduard – en een managementteam. De kwekerij in het Nederlandse Wateringen kweekt phalaenopsis op in totaal 17,5 hectare, verdeeld over twee locaties.

De kwekerij Ter Laak kweekt orchideeën op 17,5 hectare

Het ging echt mis in februari 2022, toen de Russische inval in Oekraïne de energieprijzen de hoogte injoeg en Ter Laak Orchids een deel van haar afzetmarkt verloor. “Vroeger verkochten we zo’n 15 tot 20% van onze orchideeën aan Rusland, Oekraïne en andere Oosterse landen. Onze markt verdween praktisch van de ene dag op de andere en veel andere kwekerijen kwamen in dezelfde situatie terecht. Deze producten moesten worden verkocht op andere Europese markten, wat de prijsdruk verhoogde. Hoewel deze situatie zich na verloop van tijd enigszins stabiliseerde, was 2022 nog steeds een uitdagend jaar.”

Investeren in LED

Ter Laak Orchids was zeker niet gevrijwaard van de uitdagingen die de hoge energieprijzen in 2022 met zich meebrachten, ondanks het feit dat het bedrijf de afgelopen jaren veel in duurzaamheid heeft geïnvesteerd en een reputatie als duurzaamheidspionier heeft opgebouwd. Het bedrijf had al warmtepompen en zonnepanelen aangeschaft en een paar jaar geleden de DaglichtKas in het leven geroepen: een innovatief kasconcept dat energie uit zonlicht gebruikt voor verwarming. “We hadden ook een aantal van onze SON-T assimilatielampen vervangen door energiezuinigere LED-armaturen,” legt Richard uit. “Vorig jaar hebben we deze overgang versneld door flink te investeren in LED-lampen. Dit jaar doen we hetzelfde, wat betekent dat ons hele bedrijf binnenkort met LED’s zal zijn uitgerust. Dit zal ons ongeveer 45% aan stroomkosten besparen in vergelijking met SON-T lampen.”

Het innovatieve dak gebruikt zonlicht om de kas te verwarmen

Een puzzel van duizend stukjes

De elektriciteit voor verlichting wordt opgewekt met een gasgestookte warmtekrachtkoppeling (WKK), die tegelijkertijd warmte en elektriciteit kan opwekken. Ter Laak heeft nog gasreserves tot 2024, maar zal wat gas moeten inkopen op de day-aheadmarkt. “Dat laatste willen we zoveel mogelijk vermijden, omdat de day-aheadprijzen hoog zijn. Daarom benaderen we onze groeistrategie kritisch. In de incubatiefase wordt nu minder belicht en iets minder verwarmd. De stroom die we opwekken met onze WKK’s leveren we zoveel mogelijk terug aan het net, bij voorkeur op momenten dat de elektriciteitsprijzen hoog zijn. Al deze factoren betekenen dat het een kwestie is van monitoren, actie ondernemen en aanpassen.”

Het bedrijf houdt ook zijn productieplanning nauwlettend in de gaten, want het wil zijn klanten kunnen blijven beleveren en voldoende voorraden hebben op belangrijke momenten zoals Valentijnsdag en Moederdag. “Het is een puzzel met duizend stukjes. Om er zeker van te zijn dat alle stukjes passen, plannen we regelmatig vergaderingen tussen de directie, het managementteam en het groeiende team.”

De flessenhals van de regelgeving

Richard Ter Laak heeft er vertrouwen in dat zijn bedrijf de energiecrisis zal doorstaan. Hij benadrukt echter de noodzaak om altijd vooruit te kijken en te streven naar duurzaamheid. “We willen in 2030 volledig fossiele brandstofvrij zijn. Die ambitie gaat over meer dan alleen onszelf bevrijden van grillige energieprijzen; het gaat ook over de maatschappelijke verantwoordelijkheid die we moeten nemen. Ons plan is veelzijdig en omvat investeringen in geothermische energie en het gebruik van groene stroom. Eén ding houdt ons tegen en dat is de SDE-subsidie voor geothermische projecten, die gekoppeld is aan de aardgasprijs. Op dit moment is die subsidie dus nul. Tegelijkertijd betaal je enorm veel belasting over de stroom die je koopt. De huidige regelgeving vormt een aanzienlijke belemmering; ze blokkeert eigenlijk de duurzaamheid.”

Ondanks al deze uitdagingen is Richard Ter Laak positief over de toekomst voor sierteeltbedrijven in West-Europa. “We hebben zoveel drive, kennis en ervaring dat we onze sector toekomstbestendig moeten kunnen maken, zeker als we als telers samen de uitdagingen aanpakken, idealiter op gebiedsniveau. Dat gaat verder dan vraagstukken rond energie en gaat ook over watervoorziening en dergelijke.”

Het doel voor ogen

Tot slot legt Richard uit hoe de ‘veranderende wereld’ een enorme invloed heeft op zijn dagelijkse werkzaamheden. “Zoals ik al zei, is het een kwestie van flexibel zijn en veranderingen doorvoeren. Hoewel ik altijd heb geprobeerd om op lange termijn te denken, doe ik dat nu meer dan ooit. Ik streef ernaar om het doel voor ogen te houden en daar naartoe te werken. Dat kan investeren in duurzaamheid zijn, of zoeken naar manieren om ons gebruik van gewasbeschermingsmiddelen verder te verminderen. We moeten dit doen als we het publiek aan boord willen houden.”

De teler erkent dat dit een behoorlijke uitdaging vormt, maar geeft aan dat het telen zonder gebruik te maken van gangbare gewasbeschermingsmiddelen ook een mentaliteitsverandering vereist bij zowel retailers als consumenten. “Ze moeten bereid zijn om te accepteren dat producten af en toe een vlekje of kleine beschadiging kunnen hebben.”

Uitdagender speelveld

Ter Laak richt zich ook op een efficiënt, goed georganiseerd bedrijf en een gemotiveerd team. “Dit is cruciaal als ons bedrijf toekomstbestendig wil worden en blijven. Daarom hebben we de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in het bedrijf. We hebben een sterk bestuur en managementteam om alles in balans te houden. We kunnen die zware stormen doorstaan. En natuurlijk willen we planten van topkwaliteit blijven leveren – niets is belangrijker dan dat. Al met al is het speelveld in de sierteeltsector altijd al zwaar geweest, maar het afgelopen jaar is het nog uitdagender geworden.”

Phalaenopsis kweker Richard Ter Laak