Uprawa soi: doradztwo w zakresie odżywiania upraw

Rola składników odżywczych

Azot

Najbardziej plonotwórczy pierwiastek. Zwiększa plon nasion soi, ale może przedłużyć okres wegetacji, obniżyć masę brodawek, zwiększyć masę korzeni. Zbyt obfite nawożenie azotowe może prowadzić do wylegania roślin, słabego zawiązywania lub całkowitej redukcji bakterii brodawkowych oraz niższego plonu nasion.

Fosfor

Korzystnie wpływa na rozwój systemu korzeniowego, jest składnikiem kwasów nukleinowych, występuje w lipidach obecnych we wszystkich błonach komórkowych.

Potas

Reguluje gospodarkę wodną roślin, wraz z sodem, wapniem i magnezem wpływa na uwodnienie plazmy. Uczestniczy w przemianie asymilatów i ich transporcie w roślinie, między innymi do korzeni soi i bakterii brodawkowych.

Siarka

Potrzebna od początku sezonu wegetacyjnego do budowy białek niezbędnych dla bakterii brodawkowych. Kontroluje metabolizm azotowy w roślinie, bierze udział w tworzeniu przyswajalnego azotu. Niezbędna do syntezy tłuszczu.

Magnez

Wspomaga rozwój bakterii brodawkowych,korzystnie wpływa na rozwój systemu korzeniowego soi oraz na gospodarkę azotową, zwiększa efektywność procesu fotosyntezy. Niezbędny do transportu asymilatów w roślinie, zapewniając dobre zaopatrzenie soi i bakterii brodawkowych w niezbędne asymilaty.

Wapń

Stymuluje procesy tworzenia brodawek korzeniowych, niezbędny do budowy systemu korzeniowego, sygnalizator stresów abiotycznych (susza, wysoka temperatura).

Cynk

Stymuluje syntezę aminokwasu tryptofanu, który bierze udział w powstawaniu interakcji pomiędzy soją a bakteriami brodawkowymi. Wpływa na aktywność hormonów roślinnych, głównie auksyn odpowiedzialnych za wzrost roślin.

Molibden

Niezbędny składnik kompleksu enzymatycznego – nitrogenazy, koniecznej do symbiotycznego wiązania azotu atmosferycznego. Korzystnie wpływa na rozwój brodawek korzeniowych, co zwiększa ilość związanego azotu. Zwiększa liczbę kwiatów, prowadząc do wytworzenia większej liczby strąków i wyższego plonu.

Bor

Korzystnie wpływa na proces zawiązywania brodawek korzeniowych, na ich prawidłowy wzrost i funkcjonowanie oraz na rozwój bakterii brodawkowych. Bierze udział w procesie zawiązywania strąków.

Deficyty składników odżywczych

	Składnik odżywczy	Opis
	Fosfor	Zaburzenia w rozwoju systemu korzeniowego soi.
	Potas	Zaburzenia w transporcie węglowodanów do bakterii brodawkowych zlokalizowanych w obrębie korzeni soi. Duża część węglowodanów pozostaje w liściach i nie jest dostępna dla korzeni soi i Rhizobium.
	Magnez	Ograniczenie procesu fotosyntezy roślin i tworzenia asymilatów. Zaburzenia w transporcie węglowodanów do bakterii brodawkowych występujących w obrębie korzeni soi. W związku z tym duża część węglowodanów pozostaje w liściach i nie jest dostępna dla korzeni soi i Rhizobium.
	Wapń	Ograniczenie procesu tworzenia brodawek korzeniowych, co skutkuje obniżeniem wiązania azotu atmosferycznego.
	Cynk	Obniżenie plonowania soi w efekcie wytworzenia mniejszej liczby rozgałęzień, prowadząc do redukcji liczby kwiatów i strąków.
	Molibden	Zaburzenia w funkcjonowaniu nitrogenazy, niezbędnej do procesu wiązania azotu atmosferycznego przez bakterie brodawkowe. Gorszy rozwój brodawek korzeniowych, co ogranicza ilość związanego azotu atmosferycznego.
	Bor	Ograniczenie procesu zawiązywania brodawek korzeniowych prowadzące do redukcji ilości związanego azotu.

Metody nawożenia

Na glebach kwaśnych zalecane jest stosowanie wapna (1,5 – 2 t/ha wapna magnezowego) najlepiej pod przedplon, a na glebach lekko kwaśnych bezpośrednio przed orką przedzimową.

Soja pobiera duże ilości składników pokarmowych z gleby. Wymaga obfitego nawożenia mineralnego.

Do wytworzenia 1tnasion wraz z plonem ubocznym soja pobiera około 70 kg N, 17 kg P₂O₅, 30 kg K₂O, 10 kg MgO, 20 kg CaO i 4 kg S.

Na glebach o bardzo dużej zasobności w fosfor i potas można zrezygnować z nawożenia tymi składnikami pokarmowymi.

Na glebach o średniej zasobności w fosfor i potas w okresie jesiennym zalecane jest zastosowanie 40 – 50 kg P₂O₅/ha i 60 – 80 kg K₂O/ha.

Na glebach o niskiej zasobności nawożenie mineralne fosforem i potasem należy zwiększyć do 70 kg P₂O₅/ha i 120 kg K₂O/ha.

Przy prawidłowo prowadzonej symbiozie roślin z bakteriami brodawkowymi Bradyrhizobium japonicum soja może pokryć nawet do 70% swoich potrzeb pokarmowych w stosunku do azotu.

Na stanowisku należycie zaszczepionym bakteriami Bradyrhizobium japonicum zalecana jest przedsiewna aplikacja dawki startowej azotu na poziomie 30 kg N/ha.

W uprawie soi z nawozów azotowych zalecane jest stosowanie nawozów zawierających szybko działającą formę azotanową, np. saletry amonowej lub RSM.

W celu wykorzystania genetycznego potencjału plonotwórczego oraz na stanowisku po zbożach i na stanowiskach mniej zasobnych wskazane jest nawożenie azotem.

Przy słabym tworzeniu się brodawek, na glebach ubogich w próchnicę i azot mineralny zalecane jest w okresie pojawiania się pąków kwiatowych pogłówne zastosowanie azotu w dawce 40 – 50 kg/ha, najlepiej w postaci saletry amonowej.

Na glebach o małej zasobności w magnez i siarkę soja wymaga dokarmiania tymi składnikami pokarmowymi 1- 2 razy w trakcie wegetacji roślin, np. w formie siarczanu magnezu.

Optymalne dokarmianie soi mikroskładnikami poprawia plon i jego parametry jakościowe.

W okresie wegetacji wymaga dokarmiania cynkiem, molibdenem i borem. Zabieg dokarmiania zalecany jest w fazie tworzenia pąków kwiatowych.

Nie zaleca się aplikacji miedzi i manganu. Miedź hamuje wzrost włośników, co przekłada się na brodawkowanie, amangan wykazuje toksyczność w stosunku do bakterii brodawkowych