Świat włókien drzewnych – część 1

W związku z tym, że w ogrodnictwie w wielu europejskich krajach utrzymuje się dążenie, by ograniczyć stosowanie torfu, wzrasta zainteresowanie innymi materiałami, które są coraz częściej wykorzystywane. „Klasyczne” nietorfowe nieorganiczne materiały, takie jak perlit, glina, piasek i żwir, są wykorzystywane w niewielkim stopniu ze względu na ich cenę i potencjalnie niekorzystne właściwości fizyczne. Na przykład w Wielkiej Brytanii w roli profesjonalnych podłoży uprawowych powszechnie stosuje się trzy produkty organiczne – włókno kokosowe, korę i włókno drzewne.  

Materiał drzewny, który najczęściej określany jest mianem „włókna drzewnego”, wszedł do użytku w latach 80. i 90., a na popularności zyskał w czasie ostatniej dekady. Z początku stosowanie takich materiałów i mieszanek w podłożach wiązało się z wieloma niewiadomymi. Zwiększony popyt na włókno drzewne w kontenerowej produkcji szkółkarskiej stał się katalizatorem dla dogłębnych badań naukowych, które przyniosły wyczerpujące informacje na temat stosowania mieszanek na bazie włókna drzewnego.  

Jak można się domyślać, włókno drzewne to włókna drewna. Ta ogólna nazwa nie określa jednak  

• gatunku ani mieszanki gatunków drzew wykorzystanych do produkcji włókien;  
• wieku ani części drzew (ścinki, gałęzie, drzewne produkty uboczne czy całe drzewa);  
• procesu mechanicznego pozyskania włókien – czy nastąpiło przy użyciu wytłaczarek, młynów młotkowych, rafinera tarczowego czy też wiórkarek z wieńcami nożowymi;  

• procesu obróbki chemicznej – zmiany stosunku węgla do azotu poprzez wzbogacenie azotem (impregnacja);  
• struktury fizycznej i chemicznego składu produktu.  

Znaczące różnice 

W rezultacie dostępne na świecie produkty na bazie włókna drzewnego znacząco się różnią pod względem właściwości fizycznych i chemicznych – pH, porowatości, zdolności zatrzymywania wody i składników odżywczych oraz potencjalnej toksyczności – zależnie od wieku materiału i procesu produkcyjnego, w którym powstał.   

Na przykład w Stanach Zjednoczonych wykorzystuje się przede wszystkim sosnę taeda (Pinus taeda), podczas gdy w Europie głównym źródłem są tamtejsze gatunki sosny (P. sylvestris, P. maritima, P. pinaster, P. nigra). W literaturze pojawiają się doniesienia o pozyskiwaniu włókna drzewnego z modrzewia (Larix) i świerka (Picea). Krążą też pogłoski o tym, że do produkcji włókna drzewnego na rynek ogrodniczy wykorzystuje się materiały odpadowe z komercyjnych produktów drzewnych i upraw.  

Jak dotąd przeszło dwa tuziny różnych gatunków drzew liściastych i iglastych oceniono pod kątem ich potencjału do wykorzystania w hodowli jako elementu podłoży uprawowych. Większość okazała się nieprzydatna np. ze względu na wolny wzrost roślin, małą dostępność, wysokie koszty czy problemy z przetwarzaniem.  

Mieszanki na bazie torfu zawierające 20–30% włókna drzewnego mogą być podłożem uprawowym wysokiej jakości, które zapewni dobry przyrost wielu gatunków roślin ogrodowych/użytkowych. Torf jest materiałem, który można dowolnie modyfikować – może być doskonałym podłożem sam w sobie albo w połączeniu z włóknem kokosowym, korą i włóknem drzewnym. Podstawowym wyzwaniem, z jakim muszą zmierzyć się na przykład brytyjscy producenci podłoży uprawowych, jest stworzenie beztorfowych mieszanek na bazie włókna drzewnego, kokosowego i kory.