Utrzymanie trawnika: aeracja i skaryfikacja

Aeracja

Aeracja trawnika to istotny zabieg dla wszystkich obszarów trawiastych, lecz jego częstość i intensywność będzie różna zależnie od szeregu czynników. Najważniejszym z nich jest stopień wytarcia trawiastego obszaru oraz rodzaj gleby w podłożu. Drobnoziarnista gleba z przewagą gliny, na której rośnie intensywnie użytkowana murawa, będzie bardziej narażona na zbicie i w związku z tym będzie wymagała bardziej intensywnych i regularnych zabiegów aeracji w porównaniu z lekką, przepuszczalną, piaszczystą glebą, porośniętą murawą, na której ruch jest niewielki.

 

Dlaczego aeracja jest potrzebna?

Zdrowa gleba to mieszanina stałych cząstek gleby, wody i powietrza, a także mikroorganizmów i materii organicznej. Aeracja służy do utrzymania zdrowia gleby i zachowania równowagi pomiędzy zawartym w niej powietrzem i wodą. Gleba, która jest poddawana właściwej aeracji, efektywnie pobiera wodę z opadów deszczu i podlewania. Jest przepuszczalna i napowietrzona. To ważne, ponieważ większość pożytecznych mikroorganizmów to mikroorganizmy tlenowe, które potrzebują tlenu do metabolizmu. Na glebach słabo napowietrzonych mikroorganizmy te nie mogą normalnie funkcjonować, a materia organiczna nie jest skutecznie rozkładana, przez co obniża się recykling niezbędnych składników odżywczych.

Ponadto wszystkie rośliny potrzebują rozbudowanego systemu korzeniowego, aby mogły zdrowo rosnąć i były bardziej odporne w warunkach stresogennych, gdyż to system korzeniowy zapewnia im dostęp do życiodajnej wody i pożywienia. Na słabo napowietrzonych glebach wielkość porów jest mniejsza w wyniku zużycia murawy lub zbicia gleby, które prowadzi do utraty jej struktury. W rezultacie pozostaje mniej miejsca na korzenie i bardzo ograniczona ilość miejsca na powietrze i wodę. Lepszy system korzeniowy w dobrze napowietrzonej glebie pomaga też roślinom trawiastym przetrwać okresy gorąca lub suszy.

Głównymi celami aeracji są więc:

1. zmniejszenie zbicia gleby
2. poprawa drenażu powierzchniowego
3. poprawa napowietrzenia gleby
4. poprawa struktury gleby
5. poprawa warunków do korzenienia
6. wsparcie rozkładu materii organicznej w górnym profilu gleby
7. zwiększenie odporności na suszę (pośrednio poprzez pobudzanie głębszego korzenienia i otwarcie powierzchni na wodę z opadów lub podlewania).

 

Jakie są typy aeracji?

Istnieje wiele różnych typów aeracji, ale najczęściej rutynowo wykonywane zabiegi polegają na nacinaniu nawierzchni nożami i nakłuwaniu darni.

Nacinacze do trawników mogą przybierać różną formę zależnie od kształtu i sposobu pracy – mogą mieć kształt rombu, postać noża, dłuta lub przycinacza do korzeni. Ostrza są zaprojektowane w taki sposób, aby nacinać powierzchnię i pobudzać rozwój systemu korzeniowego, a jednocześnie maksymalizować przepływ powietrza, powodując jak najmniejsze zaburzenie zastanej równowagi. Nacinanie podłoża najlepiej przeprowadzać jesienią i zimą, ponieważ miejsca nacięć mogą się otwierać podczas suchszych wiosennych i letnich warunków.

Z kolei nakłuwanie jest zabiegiem wybieranym wiosną i latem.  Kolce do trawy mogą mieć różne średnice i długości, ale wszystkie powodują powstanie okrągłych otworów, które się nie rozchylają.

Rutynowa aeracja powinna koncentrować się na górnych 75–150 mm gleby. Dobór sprzętu będzie zależał od wielkości i jakości obszaru, na którym trzeba przeprowadzić zabieg. Na dużych obszarach rekreacyjnych, na których dominują trawy pastewne (życica trwała, kostrzewa trzcinowa i wiechlina łąkowa), najlepiej sprawdzają się narzędzia montowane na ciągnikach, takie jak aeratory bębnowe z kolcami lub nożami. Aeratory takie są dostępne w różnych rozmiarach, które można dopasować do wielkości ciągnika lub innej maszyny, aby praca była jak najskuteczniejsza.

Na mniejszych terenach, szczególnie na trawnikach ozdobnych, lepszym wyborem mogą być bardziej kompaktowe, samobieżne i pchane aeratory. Mogą to być aeratory bębnowe oraz otworowe, które są dostosowane do różnych rozmiarów i rodzajów zębów (ostrza, bolce pełne, puste, łyżkowe).

Do prac na niewielkich połaciach gruntu narzędzia ręczne (np. widły ogrodowe) nadal pełnią ważną funkcję. Są pomocne zwłaszcza w walce z takimi problemami jak suche plamy na trawniku lub lokalne problemy z drenażem czy zbiciem gleby.

 

A co z aeracją drążoną?

Aeracja drążona to bardziej specjalistyczny zabieg. Polega na fizycznym usunięciu wykorka z profilu gleby, aby pozbyć się z powierzchni materii organicznej i słabej gleby oraz zmniejszyć zbicie powierzchni. Zęby mogą mieć średnicę od 6 do 25 mm, a ich głębokość robocza sięga 75–100 mm. Zabieg ten pozwala w znacznym stopniu napowietrzyć profil glebowy i jest okazją do wymiany gleby. Zwykle zaraz potem wykonuje się piaskowanie, w czasie którego piaskowa mieszanka jest rozsypywana bezpośrednio na poddanym zabiegowi obszarze i wsypywana do powstałych otworów.

 

A co z głębokim spulchnianiem gleby?

Jeśli gleba ma duże zbicie i problemy z drenażem lub jeśli nastąpiła utrata struktury gleby po pracach wykonywanych podczas dużej wilgotności, można przeprowadzić zabiegi naprawcze przy użyciu specjalistycznego sprzętu. Takie specjalistyczne narzędzia są montowane z tyłu ciągnika i są dostępne w najróżniejszych rozmiarach, aby można je było zastosować we wszelkiego rodzaju miejscach i przy różnych warunkach gruntowych. Największe mają około 2,5 metra szerokości i głębokość roboczą sięgającą do 400 mm.

Aeratory takie jak maszyny Verti-Drain lub Wiedenmann działają na podobnej zasadzie co widły ręczne. Głęboka aeracja profilu gleby jest połączona z jej poruszaniem, w związku z czym na dużej głębokości powstają w niej pęknięcia i szczeliny, które powodują rozbicie zbitych warstw. Inne urządzenia, takie jak maszyny Shockwave i Earthquake, działają w odmienny sposób, ale ostateczny efekt jest taki sam. Są one wyposażone w szereg wibrujących i obracających się noży, które wykonują liniowe nacięcia na dużej głębokości, a nie tak jak zęby – niepołączone ze sobą pionowe otwory.

Wybór właściwego czasu na głębokie spulchnianie gleby ma podstawowe znaczenie dla jego powodzenia. Gleba musi być na tyle wilgotna, aby penetracja ostrzy była jak największa, a przy tym dość sucha, by mogły w niej powstać pęknięcia i szczeliny. Głębokie spulchnianie mokrej gleby spowoduje jedynie jej rozmazanie i przyniesie więcej szkody niż pożytku. Jeśli zabieg ten jest potrzebny, jesień jest najlepszą porą na jego przeprowadzenie.

Skaryfikacja

który ma zachęcić trawę do pionowego wzrostu, usunąć nieporządne boczne / kładące się źdźbła oraz mech i nagromadzoną materię organiczną. Skaryfikację można przeprowadzić przy użyciu zwykłych grabi lub włóki siatkowej bądź też wysoce specjalistycznego mechanicznego sprzętu wyposażonego w szereg obracających się, pionowo ustawionych ostrzy. Zależnie od potrzeb na danym terenie dostępne są zarówno skaryfikatory pchane, jak i montowane na ciągniki. Wybór sprzętu powinno się uzależnić od obszaru poddawanego zabiegowi, jego intensywności i oczekiwanego efektu.

Natężenie skaryfikacji będzie zależało od zakresu zastanego problemu. Rutynowa skaryfikacja powinna polegać jedynie na nacięciu powierzchni gleby, usunięciu mchu i materii organicznej u podstawy murawy. Głęboka skaryfikacja, która penetruje górny profil gleby, jest wymagana tylko wówczas, gdy w związku z brakiem równowagi w programie pielęgnacyjnym powstanie nadmiar materii organicznej. Na przykład zbyt obfite podlewanie lub nadmierne nawożenie, ograniczona aeracja i kiepski drenaż mogą przyczyniać się do problemów z materią organiczną.

Skaryfikacja może być bardzo szkodliwa dla murawy i powinna być rozważana jedynie w okresach wzmożonego wzrostu – wiosną lub jesienią. Wiosna to czas na usuwanie mchu z murawy i pobudzanie wzrostu. Z kolei zabiegi jesienne przynoszą bardzo dobre efekty, jeśli prowadzi się je w ramach prac renowacyjnych na koniec sezonu. Trzy lub cztery przejazdy skaryfikatorem wystarczą, by przygotować grunt pod dosiewki. Pomiędzy tymi pracami można się posiłkować regularnym lekkim grabieniem. Jeśli będzie się je wykonywać w połączeniu z koszeniem i kontrolować gromadzenie materii organicznej u podstawy trawnika, utrzyma się jego dobrą prezencję, a przy tym ograniczy zapotrzebowanie na intensywne zabiegi w innych okresach.

 

Rady dotyczące aeracji i skaryfikacji

1. Ważne jest wybranie odpowiedniego czasu aeracji. Na obszarach z delikatną, wysokiej jakości trawą nacinanie murawy powinno się przeprowadzać wyłącznie zimą, aby zapobiec otwieraniu się nacięć w okresach suszy. Głębokie spulchnianie powinno się przeprowadzać na wilgotnej glebie, aby uzyskać jak największą penetrację i tym samym optymalną skuteczność zabiegu.
2. Pamiętaj, że przy ustawianiu prędkości wykonywania zabiegu celem jest jak największa efektywność, a nie jak najszybsze zakończenie pracy! Zbyt szybko przeprowadzony zabieg będzie miał ograniczony zasięg penetracji i wiąże się z ryzykiem „wyrywania” trawy.
3. Głęboka skaryfikacja jest najbardziej skuteczną metodą pozbywania się materii organicznej z górnego profilu, ale ma ograniczoną głębokość roboczą – zwykle 25 mm. Głębokość zabiegu powinna być ograniczona do 75% rozstawu ostrzy, aby uniknąć destabilizacji powierzchni. Drugi przejazd powinien być wykonany przy głębokości roboczej ustawionej na połowę wartości z pierwszego przejazdu i pod kątem nieprzekraczającym 45°.
4. Na ciężkich glebach zastosuj piaskowanie w połączeniu z aeracją, aby poprawić drenaż powierzchni, zwiększyć odporność na deptanie i rozrzedzić materię organiczną u podstawy murawy. Aby otwory można było skutecznie ponownie wypełnić, powinny one mieć nie mniej niż 12 mm średnicy.
5. Wykonuj skaryfikację wyłącznie na intensywnie rosnącym trawniku, aby mieć pewność, że trawa łatwo się zregeneruje. Jeśli zabieg ten ma być przeprowadzony tylko raz do roku, najlepszą porą na jego wykonanie jest jesień. Wczesna skaryfikacja powinna być przeprowadzona, dopiero gdy ruszy wegetacja (maj), ale nigdy w czasie gorących/suchych warunków.
6. Staraj się zmieniać kierunek skaryfikacji i dla lepszego efektu wykonywać zabieg, gdy murawa jest sucha. Unikaj wykonywania skaryfikacji przed podnoszeniem pasów darni.
7. Nie wykonuj aeracji/skaryfikacji dwa do trzech dni po zastosowaniu nawozu, aby nie uszkodzić granulek o kontrolowanym uwalnianiu składników, co mogłoby zaburzyć ich krzywą uwalniania. Zastosowanie konwencjonalnego nawozu siedem do dziesięciu dni przed planowanym zabiegiem pobudzi wzrost trawy i pomoże zapewnić jej dobrą regenerację.